朝代:南北朝
作者： 庾信
全文:
粤以戊辰之年，建亥之月，大盗移国，金陵瓦解。余乃窜身荒谷，公私涂炭。华阳奔命，有去无归。中兴道销，穷于甲戌。三日哭于都亭，三年囚于别馆。天道周星，物极不反。傅燮之但悲身世，无处求生；袁安之每念王室，自然流涕。昔桓君山之志事，杜元凯之平生，并有著书，咸能自序。潘岳之文采，始述家风；陆机之辞赋，先陈世德。信年始二毛，即逢丧乱，藐是流离，至于暮齿。燕歌远别，悲不自胜；楚老相逢，泣将何及。畏南山之雨，忽践秦庭；让东海之滨，遂餐周粟。下亭漂泊，高桥羁旅。楚歌非取乐之方，鲁酒无忘忧之用。追为此赋，聊以记言，不无危苦之辞，唯以悲哀为主。
日暮途远，人间何世！将军一去，大树飘零；壮士不还，寒风萧瑟。荆璧睨柱，受连城而见欺；载书横阶，捧珠盘而不定。钟仪君子，入就南冠之囚；季孙行人，留守西河之馆。申包胥之顿地，碎之以首；蔡威公之泪尽，加之以血。钓台移柳，非玉关之可望；华亭鹤唳，岂河桥之可闻！
孙策以天下为三分，众才一旅；项籍用江东之子弟，人唯八千。遂乃分裂山河，宰割天下。岂有百万义师，一朝卷甲，芟夷斩伐，如草木焉！江淮无涯岸之阻，亭壁无藩篱之固。头会箕敛者，合纵缔交；锄耨棘矜都，因利乘便。将非江表王气，终于三百年乎？是知并吞六合，不免轵道之灾；混一车书，无救平阳之祸。呜呼！山岳崩颓，既履危亡之运；春秋迭代，必有去故之悲。天意人事，可以凄怆伤心者矣！况复舟楫路穷，星汉非乘槎可上；风飙道阻，蓬莱无可到之期。穷者欲达其言，劳者须歌其事。陆士衡闻而抚掌，是所甘心；张平子见而陋之，固其宜矣！
拼音:
yuè yǐ wù chén zhī nián, jiàn hài zhī yuè, dà dào yí guó, jīn líng wǎ jiě. yú nǎi cuàn shēn huāng gǔ, gōng sī tú tàn. huá yáng bèn mìng, yǒu qù wú guī. zhōng xīng dào xiāo, qióng yú jiǎ xū. sān rì kū yú dū tíng, sān nián qiú yú bié guǎn. tiān dào zhōu xīng, wù jí bù fǎn. fù xiè zhī dàn bēi shēn shì, wú chǔ qiú shēng yuán ān zhī měi niàn wáng shì, zì rán liú tì. xī huán jūn shān zhī zhì shì, dù yuán kǎi zhī píng shēng, bìng yǒu zhù shū, xián néng zì xù. pān yuè zhī wén cǎi, shǐ shù jiā fēng lù jī zhī cí fù, xiān chén shì dé. xìn nián shǐ èr máo, jí féng sāng luàn, miǎo shì liú lí, zhì yú mù chǐ. yàn gē yuǎn bié, bēi bù zì shèng chǔ lǎo xiāng féng, qì jiāng hé jí. wèi nán shān zhī yǔ, hū jiàn qín tíng ràng dōng hǎi zhī bīn, suì cān zhōu sù. xià tíng piāo bó, gāo qiáo jī lǚ. chǔ gē fēi qǔ lè zhī fāng, lǔ jiǔ wú wàng yōu zhī yòng. zhuī wèi cǐ fù, liáo yǐ jì yán, bù wú wēi kǔ zhī cí, wéi yǐ bēi āi wéi zhǔ. rì mù tú yuǎn, rén jiān hé shì! jiāng jūn yī qù, dà shù piāo líng zhuàng shì bù hái, hán fēng xiāo sè. jīng bì nì zhù, shòu lián chéng ér jiàn qī zài shū héng jiē, pěng zhū pán ér bù dìng. zhōng yí jūn zǐ, rù jiù nán guān zhī qiú jì sūn xíng rén, liú shǒu xī hé zhī guǎn. shēn bāo xū zhī dùn dì, suì zhī yǐ shǒu cài wēi gōng zhī lèi jǐn, jiā zhī yǐ xuè. diào tái yí liǔ, fēi yù guān zhī kě wàng huà tíng hè lì, qǐ hé qiáo zhī kě wén! sūn cè yǐ tiān xià wèi sān fēn, zhòng cái yī lǚ xiàng jí yòng jiāng dōng zhī zǐ dì, rén wéi bā qiān. suì nǎi fēn liè shān hé, zǎi gē tiān xià. qǐ yǒu bǎi wàn yì shī, yī zhāo juǎn jiǎ, shān yí zhǎn fá, rú cǎo mù yān! jiāng huái wú yá àn zhī zǔ, tíng bì wú fān lí zhī gù. tóu huì jī liǎn zhě, hé zòng dì jiāo chú nòu jí jīn dōu, yīn lì chéng biàn. jiāng fēi jiāng biǎo wáng qì, zhōng yú sān bǎi nián hū? shì zhī bìng tūn liù hé, bù miǎn zhǐ dào zhī zāi hùn yī chē shū, wú jiù píng yáng zhī huò. wū hū! shān yuè bēng tuí, jì lǚ wēi wáng zhī yùn chūn qiū dié dài, bì yǒu qù gù zhī bēi. tiān yì rén shì, kě yǐ qī chuàng shāng xīn zhě yǐ! kuàng fù zhōu jí lù qióng, xīng hàn fēi chéng chá kě shàng fēng biāo dào zǔ, péng lái wú kě dào zhī qī. qióng zhě yù dá qí yán, láo zhě xū gē qí shì. lù shì héng wén ér fǔ zhǎng, shì suǒ gān xīn zhāng píng zi jiàn ér lòu zhī, gù qí yí yǐ!
- 译文
公元548年十月（梁太清二年），大盗篡国，金陵沦陷。我于是逃入荒谷，这时公室私家均受其害，如同陷入泥途炭火。不想后来奉命由江陵出使西魏，却有去无归。可叹梁朝的中兴之道，竟消亡于承圣三年。我的心情遭遇，正如率部在都城亭内痛哭三日的罗宪，又如被囚于别馆三年的叔孙婼。按照天理，岁星循环事情当能好转，而梁的灭亡却物极不反了。傅燮临危只悲叹身世，无处求生；袁安居安常念及王室，自然落泪。以往桓君山的有志于事业，杜元凯的生平意趣，都有著作自叙流传至今。以潘岳的文彩而始述家风，陆机的辞赋而先陈世德。我庾信刚到头发斑白之岁，即遭遇国家丧乱，流亡远方异域，直到如今暮年。想起《燕歌》所咏的远别，悲伤难忍；与故国遗老相会，哭都嫌晚。想当初自己原想象南山玄豹畏雨那样藏而远害，却忽然被任命出使西魏，如同申包胥到了秦庭。以后又想象伯夷、叔齐那样逃至海滨躲避做官，结果却不得不失节仕周，终于食了周粟。如同孔嵩道宿下亭的旅途漂泊，梁鸿寄寓高桥的羁旅孤独。美妙的楚歌不是取乐的良方，清薄的鲁酒也失去了忘忧的作用。我只能追述往事，作成此赋，暂且用来记录肺腑之言。其中不乏有关自身的危苦之辞，但以悲哀国事为主。
- 我年已高而归途遥远，这是什么人间世道啊！冯异将军一去，大树即见飘零。荆轲壮士不回，寒风倍感萧瑟。我怀着蔺相如持璧睨柱之志，却不料为不守信义之徒所欺；又想象毛遂横阶逼迫楚国签约合纵那样，却手捧珠盘而未能促其定盟。我只能象君子钟仪那样，做一个戴着南冠的楚囚；象行人季孙那样，留住在西河的别馆了。其悲痛惨烈，不藏于申包胥求秦出兵时的叩头于地，头破脑碎；也不减于蔡威公国亡时的痛哭泪尽，继之以血。那故国钓台的移柳，自非困居玉门关的人可以望见；那华亭的鹤唳，难道是魂断河桥的人再能听到的吗！